Views: 41
Fragment z książki Mirona Białoszewskiego „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego”.
„1 sierpnia we wtorek 1944 roku było niesłonecznie, mokro, nie było za bardzo ciepło. W południe chyba wyszedłem na Chłodną (moja ulica wtedy, numer 40) i pamiętam, że było dużo tramwajów, samochodów, ludzi i że zaraz po wyjściu na rogu Żelaznej uświadomiłem sobie datę -1 sierpnia – i pomyślałem sobie chyba słowami: .
„1 sierpnia – święto słoneczników.” – Tyle że to pamiętam odwrócony w Chłodną w stronę Kercelaka. A na jakim skojarzeniu słoneczniki? Bo że wtedy kwitną i nawet przekwitają, bo dojrzewają… I to, że byłem wtedy bardziej naiwny i sentymentalny, nie wycwaniony, po czemu i czasy były, naiwne, pierwotne, nieco beztroskie, romantyczne, podziemne, wojenne… Więc – ale ten żółty kolor musiał w czymś być – światło tej niepogody z dobijaniem się (i jednak z przebitką) słońca na tramwajach czerwonych, jak to w Warszawie.
Będę szczery, przypominający sobie siebie tamtego w fakci- kach, może za dokładny, ale za to tylko prawda będzie. Teraz mam czterdzieści pięć lat, po tych dwudziestu trzech latach leżę na tapczanie cały, żywy, wolny, w dobrym stanie i humorze, jest październik, noc, 67 rok. Warszawa znów ma milion trzysta tysięcy mieszkańców. Miałem siedemnaście lat, kiedy raz się położyłem do łóżka i pierwszy raz w życiu usłyszałem artylerię. To był front, I to był chyba 2 września 1939. Miałem wtedy rację, że się bardzo przeraziłem. Pięć łat potem – tak dobrze znani Niemcy chodzili w mundurach po ulicach.
(Używam tu określenia „Niemcy”, i nie tylko tu, bo inaczej wypadnie sztucznie. Tak jak własowców miało się wtedy często za Ukraińców. Wiedzieliśmy, że hitlerowcami byli nie tylko Niemcy. Nawet widzieliśmy. W1942 roku po likwidacji małego getta pamiętam Łotyszów. Z karabinami. Cali na czarno. Stali wzdłuż Siennej. Gęsto. Na aryjskim chodniku. I całymi dniami i nocami wypatrywali w oknach żydowskiej strony Siennej. To były resztki szyb w futrynach, zatkane pierzynami. Trupie puchy. Ulicą – tą jedną ulicą – szedł od Żelaznej do Sosnowej nie mur, ale druty kolczaste. Wzdłuż. Jezdnia, kocie łby – po tamtej strome miały już wysokie badyle i komosy – zdążyły zeschnąć się i zszarzeć na węgiel. A jednak ci aż przykucali. Tak mierzyli. I pamiętam, jak jeden co i raz strzelał. W te okna.)
Więc tego 1 sierpnia o jakiejś drugiej po południu Mama powiedziała, żebym poszedł po chleb do kuzynki Teika na Staszica; widocznie brakło chleba, a one się o to umówiły. Poszedłem. I kiedy wracałem, pamiętam, że ludzi było bardzo dużo i było już zamieszanie. I mówili:
- Na Ogrodowej zabili dwóch Niemców.
Zdaje się, że szedłem nie tędy, co miałem iść, bo łapali ludzi, ale coś mi się zdaje, że Szedłem właśnie Ogrodową. Moje zamieszanie na Woli mogło być miejscowe, bo zaraz spotkałem się ze Staszkiem P., kompozytorem, i Staszek śmiał się potem:
- A moja mama mówiła, że dziś taki spokojny dzień.
Staszek sam widział dużo „tygrysów”.
- Takie czołgi jak kamienice.
Więc krążyły. Ktoś widział, jak na Mazowiecką 11 wjechało tysiąc ludzi (naszych) na koniach. Było więc różnie. A nie było jeszcze piątej, czyli godziny „W”. Mieliśmy ze Staszkiem iść na Chłodną 24 do Ireny P., mojej koleżanki z tajnego uniwersytetu (nasza polonistyka była na rogu Świętokrzyskiej i Jasnej, na drugim piętrze, siedziało się w szkolnych ławkach; to się nazywało, że to są kursy handlowe Tynelskiego). Więc mieliśmy iść do niej na piątą (na siódmą byłem umówiony z Haliną, która mieszkała z Zochą …”
„… Nagle widzimy, że kościelny sprząta to wszystko, zwija dywan, odnosi kubły z drzewami, ale szybko, i to nas zastanowiło. (Wprawdzie wczoraj – czyli 31 lipca – przyszedł żegnać się z nami Roman Ż. Akurat było słychać naraz sowiecki front, pioruny i jednocześnie samoloty z bombami na niemieckie dzielnice.) Więc weszliśmy do Ireny. Było przed piątą. Rozmawiamy, nagle strzelanina. Potem tak jakby broń grubsza. Słychać działa. l w ogóle różne rodzaje. Aż krzyk:
- Powstanie – od razu powiedzieliśmy sobie, tak jak i wszyscy w Warszawie.
Dziwne. Bo tego słowa nie używało się przedtem w życiu. Tylko z historii, z książek. Już nudziło. A, tu raptem… jest, i to takie z „hurraaa” i tłumem na łubudu. To „hurraaa” i łubudu to było zdobycie Sądów od Ogrodowej. …”
************
W tym roku mija 79 rocznica od wybuchu Powstania Warszawskiego.
W Warszawie oraz niemal w całym kraju o godzinie 17.00, w symboliczną godzinę „W” tradycyjnie już zabrzmią syreny zatrzyma się ruch uliczny, aby uczcić pamięć o Powstańcach Warszawskich i ich heroicznym zrywie.
Jak zwykle odbędą się związane z tym wydarzeniem liczne uroczystości, koncerty, wystawy, spektakle teatralne, które trwają już od 21 lipca i będą odbywały się w następnych dniach aż do 2 października.
- 29 lipca, godz. 11:00
Park Żołnierzy „Żywiciela” przy ulicy ks. Jerzego Popiełuszki
Uroczystość przy kamieniu Żołnierzom „Żywiciela” - 30 lipca, godz. 11:00
Park Wolności, Muzeum Powstania Warszawskiego
Spotkanie Powstańców Warszawskich z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Andrzejem Dudą i Prezydentem m.st. Warszawy Rafałem Trzaskowskim. Uroczystość nadania orderów i odznaczeń państwowych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - 31 lipca, godz. 11:00
Aula Politechniki Warszawskiej, plac Politechniki 1
Uroczysta Sesja Rady m.st Warszawy - 31 lipca, godz. 18:00
Plac Krasińskich przy pomniku Powstania Warszawskiego
Uroczysta Msza św. polowa - 31 lipca, godz. 19:00
Plac Krasińskich
Apel Pamięci. Złożenie kwiatów pod pomnikiem Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia, godz. 9:00
ul. Filtrowa 68
Uroczystość przy tablicy upamiętniającej podpisanie przez płk. Antoniego Chruściela „Montera”, dowódcę Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, rozkazu rozpoczęcia Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia, godz. 9:30–12:30
Park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego
Składanie kwiatów pod pomnikiem gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego „Motyla” - 1 sierpnia, godz. 10:00
Park gen. G. Orlicz-Dreszera, pomnik „Mokotów Walczący 1944”
Podniesienie na maszt flagi państwowej, rozpalenie „Ognia pamięci” przyniesionego przez „Sztafetę pokoleń”, włączenie iluminacji pomnika na 63 dni i złożenie kwiatów - 1 sierpnia, godz. 11:00
Marsz Mokotowa. Przemarsz z Parku Dreszera na ulicę Dworkową, z przystankiem przy gołębniku, gdzie zostaną złożone kwiaty pod tablicą upamiętniającą żołnierzy Pułku AK „Baszta” – twórców „Marszu Mokotowa” - 1 sierpnia, godz. 11:30
ul. Dworkowa 2
Złożenie kwiatów pod Obeliskiem Pamięci Żołnierzy AK Powstańców Mokotowa - 1 sierpnia, godz. 13:15
Zbieg ulic F. Chopina i Al. Ujazdowskich
Złożenie kwiatów pod pomnikiem gen. Stefana Roweckiego „Grota” - 1 sierpnia, godz. 14:00
Zbieg ulic Wiejskiej i J. Matejki
Uroczystość przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej - 1 sierpnia, godz. 16:00–17:15
Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Złożenie kwiatów na grobie gen. Antoniego Chruściela „Montera” - 1 sierpnia, godz. 16:30–18:30
Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli
Złożenie kwiatów pod pomnikiem Matki, przy tablicy upamiętniającej Szare Szeregi oraz przy kamieniu poświęconym Powstańcom i Ludności Cywilnej Warszawy Wywiezionym i Zamordowanym w Obozach Koncentracyjnych - 1 sierpnia, godz. 17:00
Pomnik Gloria Victis, Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Godzina „W”, oddanie hołdu Powstańcom.
„Wolność łączy” – akcja społeczna w miejscach pamięci Powstania Warszawskiego na terenie całej Warszawy - 1 sierpnia, godz. 20:30
Pl. marszałka Józefa Piłsudskiego
„Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki” - 1 sierpnia, godz. 24:00
Sala pod Liberatorem, Muzeum Powstania Warszawskiego
Premiera spektaklu teatralnego „Cisza” w reżyserii Michała Zadary - 1 sierpnia, godz. 18:30
Cmentarz Powstańców Warszawy
Uroczystość złożenia kwiatów na kurhanie, w którym znajdują się prochy ponad 50 tysięcy mieszkańców stolicy i ich powstańczego wojska - 2 sierpnia, godz. 16:45
Sanktuarium Narodowe św. Andrzeja Boboli, ul. Rakowiecka 61
Złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową na murze świątyni oraz w „Krypcie Męczenników” w Kolegium Jezuickim. Msza św. w intencji osób zamordowanych w Powstaniu Warszawskim - 2 sierpnia, godz. 18:00
Sala pod Liberatorem, Muzeum Powstania Warszawskiego
Wernisaż wystawy „Podróż bohaterek. Powstanie kobiet” - 3–6 sierpnia, godz. 20:00
Sala pod Liberatorem, Muzeum Powstania Warszawskiego
Spektakl teatralny „Cisza” w reżyserii Michała Zadary - 4 sierpnia, godz. 12:00
ul. T. Hołówki 3
Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w 79. rocznicę jego śmierci - 5 sierpnia, godz. 14:00
Skwer między ul. M. Anielewicza a ul. Okopową
Uroczystość upamiętniająca zdobycie przez Batalion „Zośka” obozu Gęsiówka - 5 sierpnia, godz. 18:00
Skwer Pamięci
Uroczystość w hołdzie ludności cywilnej Woli pod pomnikiem Pamięci 50 Tysięcy Mieszkańców Woli Zamordowanych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego 1944 - 5 sierpnia, godz. 19:00
Marsz Pamięci. Uroczyste przejście w kierunku Cmentarza Powstańców Warszawy - 6 sierpnia, godz. 18:00
Park Wolności, Muzeum Powstania Warszawskiego
Masa Powstańca – przejazd rowerowy szlakiem Batalionu AK „Golski” - 27 września, godz. 9:00
Kościół pw. św. Michała Archanioła, ul. Puławska 95
Msza św. w intencji ofiar Powstania Warszawskiego, złożenie kwiatów pod tablicą poświęconą Pułkowi AK „Baszta” - 27 września, godz. 10:45
Park Morskie Oko
Złożenie kwiatów pod tablicą „Mieszkańcom Mokotowa” - 27 września, godz. 11:00
Obelisk Pamięci Żołnierzy AK Powstańców Mokotowa, ul. Dworkowa 2
Złożenie kwiatów, wręczenie odznak pamiątkowych Amicitiae Fidelium „Baszta Wiernym Przyjaciołom” - 2 października, godz. 18:00
Park gen. G. Orlicz-Dreszera, pomnik „Mokotów Walczący 1944”
Zakończenie obchodów Powstania Warszawskiego
Więcej szczegółów znaleźć można na stronie internetowej Muzeum Powstania Warszawskiego.
W zakładce Kartki z kalendarza opisany krótko każdy dzień Powstania Warszawskiego.
