Views: 233
Historia radia liczy sobie ponad 100 lat. Z jednej strony to dużo, z drugiej mało.
Po raz pierwszy sygnał radiowy przesłano w 1901 r. przez Atlantyk. Przyczyniły się do tego wynalazki, takie jak wymyślenie w 1827 roku w Londynie mikrofonu. Radio ma wielu ojców. Zaliczyć należy do nich Thomasa Edisona (wynalazca żarówki), który w 1877 roku skonstruował fonograf – pierwsze urządzenie do zapisywania i odtwarzania dźwięku. Pod koniec XIX w. Heinrich Hertz odkrył istnienie fal radiowych, który przekonał się, że fale elektromagnetyczne rozchodzą się analogicznie jak fale światła. Do kolejnych, którzy wykonywali w tym samym okresie podobne eksperymenty w zakresie fal radiowych zaliczyć trzeba Nikola Teslę,Guglielmo Marconiego, Aleksandra Popowa oraz Jamesa Clarka Maxwella. Temu ostatniemu zawdzięczamy sformułowanie równań opisujących pola elektromagnetyczne. W 1890 r. Tesla rozpoczął pracę nad prądami wysokiej częstotliwości. Wynalazł wówczas tzw. induktor Tesli pozwalający na generowanie prądu wysokiej częstotliwości, który jest podstawowym elementem radioodbiornika telewizora. Jego wynalazek dał początek obwodom radiowym. Guglielmo Marconi zbudował, a następnie opatentował telegraf bez drutu – urządzenie przesyłające na odległość sygnały alfabetem Morse’a.
Pierwszy odbiornik radiowy wynaleziono w 1912 r. Był to odbiornik ze sprzężeniem zwrotnym. wynaleziono odbiornik radiowy ze sprzężeniem zwrotnym/ W 1916 r. powstał odbiornik ze strojeniem częstotliwości. W 1922 r. rozpoczęły pracę stacje radiowe w Europie (Francja, Anglia, ZSRR). W latach 20. i 30. XX w. radio zawojowało Amerykę. W 1924 r. w USA zarejestrowano 2,5 mln odbiorników radiowych.
Już w latach 20. i 30. nadawano programy według tzw. ramówki, czyli stałego planu audycji radiowych.
Przykładem tego jak popularne stało się radio w latach 30 XX wieku świadczy panika wywołana w 1938 r. w kilku amerykańskich stanach USA po nadaniu wyreżyserowanego przez Orsona Wellsa słuchowiska „Wojna światów” (o inwazji obcych na Ziemię).
Polskie Radio powstało w roku 1925. W rok później 18 kwietnia 1926 roku zaczęło nadawać stały program, m.in., audycje dla dzieci, transmisje zawodów sportowych i spektakli operowych. W tym też czasie powstają pierwsze słuchowiska wg tekstów literackich napisanych specjalnie dla Polskiego Radia. Polszczyznę w eterze słuchać było zresztą już wcześniej dzięki uruchomionej w 1923 roku Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej.
Zasięg rozgłośni Polskiego Radia 31 sierpnia 1939 roku
Radiostacja zainstalowana w 1935 r. w Raszynie k. Warszawy obejmowała zasięgiem cały kraj, miała maszty o wysokości 200 m, moc 120 kW. Była to wówczas najsilniejszą w Europie.
23 września 1939 r. po nadaniu dramatycznego przemówienia prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego Polskie Radio zamilkło. Niemcy wysadzili maszt antenowy w Raszynie.
Sytuacja uległa zmianie wraz z rozpoczęciem przygotowań do wybuchu powstania warszawskiego. Dowództwo AK uznało, że wysyłanie meldunków to za mało. Powstanie musi funkcjonować w powszechnej świadomości ludzi, którzy muszą mieć świadomość, że w Warszawie trwają walki. W tym celu, aby ich o tym informować potrzebna jest regularna audycja radiowa. Ponadto istotnym aspektem był dodatni wpływ na morale powstańców, jakim miały być informacje z powstańczego frontu a możliwość słuchania muzyki rozrywkowej.
W tym celu postanowiono użyć radiostacji, którą od 1943 roku w Częstochowie budowało dwóch radiotechników: Antoni Zębik ps. „Biegły”, krótkofalowiec, żołnierz Armii Krajowej oraz Bolesław Drożdż. W domu Drożdża skonstruowali oni z pomocą por. inż. Czesława Brodziaka ps. „Adler” radiostację o mocy 200 W.
1 września 1943 roku przeprowadzono próbę nadawania, która wykazała dobry odbiór sygnału na częstotliwości 7 MHz w kraju oraz 10 MHz w Anglii. Mimo problemów ze strony Niemców radiostację udało się przerzucić do Warszawy, gdzie została schowana w warsztacie samochodowym na ulicy Huculskiej.
Dzięki działaniom polskich inżynierów ponownie polskie audycje można było usłyszeć w czasie Powstania Warszawskiego, w sierpniu 1944 roku.
8 sierpnia po raz pierwszy w powstańczej Warszawie rozbrzmiewa audycja powstańczej radiostacji „Błyskawica”. Została nadana z gmachu PKO na rogu Jasnej i Świętokrzyskiej.
Replika radiostacji „Błyskawica” (fot. Zuska, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).
Do walczących warszawiaków popłynęły pamiętne słowa, wypowiedziane przez spikera Polskiego Radia Zbigniewa Świętochowskiego:
„Halo, tu mówi „Błyskawica”! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32,8 oraz 52,1 m. Duch Warszawy jest wspaniały. Wspaniałe są kobiety Warszawy. Są wszędzie; na linii razem z żołnierzami lub jako sanitariuszki albo też łączniczki. Nawet dzieci ożywione są cudownym duchem męstwa. Pozdrawiamy wszystkich wolność miłujących ludzi świata! Żołnierzy Polski walczących we Włoszech i we Francji, polskich lotników i marynarzy.”
Radiostacja nadawała do samego końca Powstania Warszawskiego, a jej audycje zagrzewały powstańców do walki i przekazywały wieści o walkach w Warszawie za granicę.
Żołnierze Kompanii Lotniczej Grupy Kampinos słuchają audycji „Błyskawicy” we wsi Wiersze. Około 15.09.1944. Wikimedia Commons/dp. Źr.: IPN., foto: Lech Gąszewski
„Dlaczego nasza radiostacja, radiostacja AK została nazwana „Błyskawicą”? – mówił Jan Georgica, komendant radiostacji. „Wydaje się, że była to nazwa nieco egzaltowana, taka młodzieńcza, tymczasem było to uznanie, był to hołd złożony naszej Marynarce Wojennej. Wzięliśmy tę nazwę od znanego powszechnie polskiego okrętu Błyskawica.”
„Radiostacja zaczęła powstawać na kilka miesięcy przed wybuchem powstania” – powiedział historyk Grzegorz Mazur. – „Tworzyli ją ludzie związani z Biurem Informacji i Propagandy AK. W tym Biurze powstał Wydział Propagandy. Na jego czele stanął Tadeusz Żenczykowski, który przed wojną był szefem propagandy Obozu Zjednoczenia Narodowego, posłem na Sejm z ramienia tej partii.”
Po zakończeniu II wojny światowej odbudowano radiostację w Raszynie, powiększając maszt do 335 metrów.
Trzeba zaznaczyć, że istotnym etapem w rozwoju radia było wyprodukowanie i wprowadzenie na rynek (w roku 1952) pierwszych odbiorników tranzystorowych – z własnym zasilaniem.
Radioodbiorniki były nadal duże, ciężkie, wielkości małej walizki.
Od 1974 r. Polskie Radio zaczęło nadawać 24 godziny na dobę. Koronnymi programami są Program I, II oraz Trójka. Ten ostatni program był bardzo popularny wśród młodych ludzi w latach 70 i 80. W roku 1990 rozpoczęło emisję radio RMF (Kraków) – pierwsze polskie radio niepubliczne słyszalne w całej Polsce; w tym samym roku zaczyna nadawanie Radio ZET (Warszawa), które niestety zawiodło oczekiwania wielu ludzi ceniących sobie ambitne programy.
Na szczęście właściwy poziom merytoryczny, artystyczny trzyma nadal Program II Polskiego Radia.
Obecnie działa wiele radiostacji, które niestety nie zawsze prezentują wysoki poziom swoich programów.
Marek
Źródło:
https://radiopolska.pl/radiowe-adresy/21-warszawa-kredytowa-1-zielna-25-pulawska-2
