Views: 8
Cz. 1 Centralne Warsztaty Lotnicze.
W listopadzie 1918 r., chwilę po odzyskaniu niepodległości z myślą o wojsku zostały powołane do życia wojskowe warsztaty lotnicze. Były warsztatami remontowymi.
W czasie swojego działania spełniły bardzo ważną funkcję w rozwoju przemysłu lotniczego Polski lat 1918 – 1939. 20 grudnia 1918 r. otrzymały one nazwę Centralne Warsztaty Lotnicze. Zostały zlokalizowane w syrenim grodzie na terenie lotniska. Lotniska, które miało siedzibę na Polu Mokotowskim. Zatrudnienie w nich znaleźli nasi rodacy służący wcześniej w armiach zaborczych i w niemieckich warsztatach lotniczych. Te należące do tych ostatnich znajdowały w kilku miejscach Warszawy.
Do zadań Centralnych Warsztatów Lotniczych należało remont samolotów i silników. Przez pierwsze dwa lata swoje działalności remont polegał na przywracaniu do użytku konstrukcji pozostawionych przez niemieckiego okupanta i montażu zakupionych w Wielkiej Brytanii samolotów Bristol F.2B Fighter. Następnie w latach 1921 -22 warsztaty remontowały samoloty produkcji francuskiej (Breguet XIV, SPAD S – XIII), włoskiej (Ansaldo A-1Balilla) i angielskiej (Bristol F.2B Fighter).
Przełom lat 1923/1924 r. to prace przy De Havilland DH – 9. Kolejne lata to remonty samolotów Breguet XIV, Potez XV, Potez XXV Potez XXVII i Breguet XIX. W tym czasie warto odnotować jako ciekawostkę, że tu w stolicy nad Wisłą Centralne Warsztaty Lotnicze prowadziły własną działalność konstrukcyjną. Rok po tym jak Polska odzyskała niepodległość zatrudniony a będący pierwszym kierownikiem CWL inżynier Karol Słowik zbudował samolot. Ten był kopią niemieckiego samolotu Hannover – Roland CL – II. Do pierwszego lotu płatowiec wystartował 9 sierpnia 1919 r. Użycie zbyt słabych linek do usztywnienia płatów przyczyniło się do rozbicia prototypu w czasie lotu pokazowego 23 sierpnia 1919 r. W 1920 r. rozpoczęto budowę prototypu polskiego samolotu liniowego WZ – VIII innego naszego rodaka. Był nim inżynier. Władysław Zalewski. Niestety budowa tej maszyny nie została ukończona.
Od 1922 r. z warsztatów mogli skorzystać studenci Sekcji Lotniczej Politechniki Warszawskiej. Ich dziełem był szybowiec SL-1. W 1924 r. powstały dwa inne SL – 2 i SL – 3.
W 1925 r. Warsztaty zmieniły nazwę na Centralne Zakłady Lotnicze. W sierpniu 1926 r. został oblatany prototyp samolotu liniowego WZ – X. Konstruktorem był „poznany” wcześniej inżynier Zalewski. Samolot miał wejść do produkcji. Niestety po zakupie znacznej ilości samolotów Potez XXV i Breguet XIX produkcji nie podjęto. To nie zniechęciło konstruktora. Opracował projekt ciężkiego bombowca WZ –IX. Miał pecha. Jego projekt nie został zrealizowany.
W latach 1925 – 1927 zbudowano dwa samoloty: D – 1 „Cykacz” i ST – 3.
W 1926 r. miała być rozpoczęta budowa samolotu sportowego D – 2. Brak pieniędzy spowodował, że ta konstrukcja nie została zrealizowana. Gdy chodzi o produkcję to ta ruszyła pełną parą w połowie lat 1920-tych. Pierwszym samolotem, który trafił do produkcji seryjnej był szkolny Hanriot H – 28.
W 1926 r. Centralne Zakłady Lotnicze przejęły prawa licencyjne na samolot myśliwski Blériot SPAD S – 61C1. Rok później wyprodukowano pewną ilość tego samolotu i przeprowadzono remonty już istniejących. W „halach produkcyjnych” Centralnych Zakładów Lotniczych były także prowadzone prace remontowe silników wszystkich typów. Silników zamontowanych w samolotach, którymi dysponowało polskie lotnictwo wojskowe tamtych dni. Zajmowanie się silnikami trwało do 1926 r.
W 1926 r. powstały Polskie Zakłady Skody. Do nowego trafiła produkcja i remont silników.
W marcu 1928 r. na bazie Centralnych Zakładów Lotniczych powołano do życia wytwórnię płatowców o charakterze samodzielnego przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą znaną każdemu, Państwowe Zakłady Lotnicze.
Konrad RYDOŁOWSKI
opracowanie Zenon J. Belina
By Autor nieznany – https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/87860/b0b2a22d1f2f4e1cffd3677fcbfa1782/ https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/13689/b0b2a22d1f2f4e1cffd3677fcbfa1782/ Narodowe Archiwum Cyfrowe, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=77810591
