Views: 1
20 VIII 1944, niedziela, Imieniny Bernarda, Sobiesława.
Wschód słońca 5.43, zachód 20.07, średnia temperatura powietrza 23 °C, słonecznie.
Nadal trwa generalne natarcie sił niemieckich na Stare Miasto. Ostrzał artyleryjski i bombardowania lotnicze poprzedzają kolejne ataki nieprzyjaciela na wszystkich odcinkach: zachodnim od ul. Długiej i pl. Krasińskich, wschodnim – od Wybrzeża Gdańskiego.
Po zaciekłej walce Niemcy zajmują Pałac Mostowskich. Trwa wzmożony napór wroga na Stare Miasto od strony Muranowa. W nocy z 20 na 21 sierpnia oddziały powstańcze zostają zmuszone do wycofania się z zajmowanego terenu. Przechodzą m.in. do gmachu PWPW przy ul. Sanguszki. Niemcy całkowicie opanowują Muranów, kontrolując odtąd cały teren pomiędzy ulicami Nalewki a Bonifraterską.
W Śródmieściu, w nocy z 19 na 20 sierpnia, oddziały powstańcze pod dowództwem rtm. Henryka Roycewicza „Leliwy” przystępują do natarcia na potężny, ośmiopiętrowy gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej, tzw. PAST-y, przy ul. Zielnej 37/39. W akcji uczestniczą m.in. oddziały z IX zgrupowania rtm. „Leliwy”, pluton szturmowy z kompanii „Koszta”, dwa patrole saperów, kobiecy patrol minerski, dwa patrole miotaczy płomieni, specjalna ekipa straży ogniowej.
Po kilkunastu godzinach ciężkiej walki Powstańcy zdobywają gmach PAST-y, likwidując w ten sposób uciążliwy punkt ostrzału. Nad gmachem PAST-y załopotała polska flaga.
Straty wroga wynoszą 38 zabitych. Do niewoli dostaje się 121 Niemców z różnych formacji, w tym wielu rannych i poparzonych. Straty powstańcze wynoszą nie mniej niż 17 zabitych.
Zdobycie PAST-y było największym sukcesem taktycznym w drugiej połowie sierpnia.
1944 sierpień 20, Warszawa (Stare Miasto).
Fragment Rozkazu nr 11 dowódcy AK Grupy „Północ” dotyczący odznaczenia przez komendanta głównego AK Krzyżem Walecznych po raz pierwszy żołnierzy AL wyróżniających się w walkach powstańczych
Krzyż Walecznych po raz pierwszy dla żołnierzy AL.
Rozkazem Dowódcy AK z dnia 20.VIII.1944 r. L. 523/I zostali odznaczeni następujący żołnierze AL za wyróżniający się udział w walkach za Warszawę:
1. Ob. Skóra (por. Niemir Bieliński ) – d-ca 3 tromp. 3 baonu AL,
2. Ob. Sęp (st. sierż. Stanisław Pastucha) – z plut. zwiadowców AL,
3. Ob. Kazik (Kazimierz Łaski) – z II Komp. IV baonu „Czwartaków” AL,
4. Ob. Marek (Jerzy Piotrowski ) – z III komp. III baonu AL.
Kopia, maszynopis
AWIH, III/40/4
1944 sierpień 20, Lublin.
Rezolucja w sprawie powstania warszawskiego, uchwalona przez Konferencję Delegatów PPR Obwodu Lubelskiego. Bez komentarza.
Rezolucja Konferencji Delegatów. Polskiej Partii Robotniczej Obwodu Lubelskiego z dnia 20 sierpnia 1944 r. w sprawie sytuacji w Warszawie
Składając najwyższy wyraz hołdu i uznania dla ludności stolicy, która bohatersko krwawi w nierównej walce ze zwierzem hitlerowskim, Konferencja czci pamięć wszystkich poległych i pomordowanych przez okupanta synów i córek Warszawy, wśród których znajduje się niemało członków Polskiej Partii Robotniczej, Związku Walki Młodych i żołnierzy Armii Ludowej. Jednocześnie Konferencja stwierdza, że:
- Proklamowanie powstania zbrojnego w. Warszawie, dokonane przez dowództwo AK na rozkaz londyńskich emigrantów, podyktowane zostało li tylko i wyłącznie względami politycznymi polskiej reakcji. Wobec powołania do życia przez Krajową Radę Narodową Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako legalnej władzy wykonawczej Narodu i wobec rozpoczęcia ofensywy Armii Czerwonej na ziemiach polskich, tak zwany rząd londyński, złożony w większości z przedstawicieli sanacyjno-ozonowej kliki, nakazał dowództwu AK, aby za wszelką cenę wywołało zbrojne powstanie w Warszawie, jako konieczny i niezbędny czynnik dla przejęcia władzy w swoje ręce, dla uniemożliwienia, a co najmniej utrudnienia objęcia urzędowania w stolicy kraju przez PKWN.
- Zgodnie z takimi instrukcjami dowództwo AK nie zawiadomiło nikogo prócz swoich mocodawców o projektowanym kroku. Nie próbowało ono uzgodnić tak odpowiedzialnej akcji ani z innymi organizacjami w Warszawie, ani też, co najważniejsze, z dowództwem armii Czerwonej i Armii Polskiej, zwycięsko maszerującej ku stolicy. Nie porozumiano się też z dowództwem Armii Alianckiej.
- Dowództwo AK, proklamując zbrojne powstanie Warszawie, wyszło z fałszywego założenia, że stojąca Polski zostanie wyzwolona przez Armię Czerwoną i 1-szą Armię Polską w ciągu najbliższych godzin, a co najwyżej w ciągu najbliższych dni. Wobec takiej na niczym nie opartej oceny, wykorzystując nastroje ludności Warszawy pałającej nienawiścią i zemstą do okupanta, dowództwo AK poszło na szaleńczy i zbrodniczy krok, rzucając hasło powstania w Warszawie, aby w ten sposób uzasadnić i zademonstrować przed światem wpływy polityczne emigrantów londyńskich i ich rzekome prawa do objęcia władzy w Polsce. Powstanie warszawskie w rzeczywistych intencjach jego autorów skierowane być miało nie przeciwko Niemcom, lecz przeciwko PKWN, przeciwko polskiej demokracji, miało na celu powołanie w Warszawie rządu reakcji polskiej i ogłoszenie go rządem Narodu.
- Ta zbrodnicza lekkomyślność przywódców AK i rwących się do władzy w Polsce emigracyjnych reakcjonistów pociągnęła za sobą hekatomby niepotrzebnych ofiar, morze niewinnie przelanej krwi ludności Warszawy, spalenie i zniszczenie stolicy ,przez hitlerowskich zbrodniarzy. Przywódcy AK i ich kierownicy londyńscy ponoszą straszliwą odpowiedzialność przed narodem i historią za swój lekkomyślny krok, podyktowany nie interesami Polski i walki z okupantem, lecz własnym egoistycznym interesem klikowym. Konferencja piętnuje z całą siłą tych nieodpowiedzialnych i szaleńczych pretendentów do władzy w Polsce, których polityka przynosi narodowa tylko nieszczęścia.
- Konferencja wzywa wszystkie organizacje społeczne na wyzwolonych ziemiach do organizowania Komitetów Pomocy, celem przyjścia z natychmiastową pomocą wygłodzonej i wyniszczonej ludności stolicy.
- Konferencja stwierdza, że tylko ofiarny wysiłek całego narodu w oparciu o zbrojną, bohaterską walkę Wojska Polskiego i sojuszniczej Armii Czerwonej niesie wyzwolenie Warszawie.
„Głos Ludu” 1944
Wycinek: AZHP, 190/1
Źródła:
- Maciej Kledzik, „Królewska 16”, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
- Antoni Przygoński, „Udział PPR i AL w Powstaniu Warszawskim”, Książka i Wiedza, Warszawa 1970
- Almanach Powstańczy 1944 z kalendarzem na rok 2004, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2003
